Kadızade Mehmed Arif Efendi
Erzurum doğumlu olan Kadızâde Mehmed Ârif Efendi’nin ne zaman dünyaya geldiği bilinmemektedir. Babası öldükten sonra annesi İspir kadısı ile evlendiğinden üvey babasına nispetle “Kadızâde” olarak meşhur olmuştur. Ayrıca “İspirî” ve “Erzurumî” nispeleri ile de tanınmaktadır. Temel eğitimini İspir’de alan Kadızâde medreseyi Erzurum’da tamamlayıp icazet almıştır.
Erzurum’daki tahsilinin ardından İstanbul’a gelerek ikinci bir icazet almaya muvaffak olmuştur. İkinci icazetnamesini döneminin meşhur âlimlerinden Kazâbâdî (ö.1750) namıyla meşhur Ebu’n-Nâfi‘ Ahmed b. Muhammed b. İshak’tan almıştır. Hangi hocalardan ders aldığı bilinmemekle birlikte çağdaşı olan Muhammed Hâzık Efendi’nin ders aldığı hocalardan olan İhlasiye Medresesi Müderrisi Ömer Efendi ve Feyziye Medresesi Müderrisi Ebubekir Efendi gibi dönemin meşhur müderrislerinden ilim tahsil emiş olabileceği söylenmektedir. İkinci icazetini İstanbul’da aldıktan sonra Erzurum’a dönen Kadızâde, Sultaniye Medresesine müderris olarak atanmıştır. Müderrislik görevini sürdürürken Erzurum müftülüğü de yapmıştır. 15 yıl boyunca Erzurum’da müftülük yaptığından el-müftî lakabıyla anılmaya başlamıştır.
Döneminde meşhur olan medrese-tekke çatışmasında medrese tarafında yer alan Kadızâde Mehmed Efendi’nin herhangi bir tarikata intisab etmediği bilinmektedir. Klasik bir Osmanlı Âlimi olan, eserlerini Arapça olarak te’lif eden Kadızâde; kelam, fıkıh, hadis, tefsir, Arap dili ve tasavvuf alanlarında birçok risale yazmıştır. 30 yılda tamamladığı ve her bir fetvasının kaynağını belirterek yazdığı 340 varaklık “Bahru’l fetâvâ” adlı eseri ilmi birikimini ortaya koyması açısından önemlidir.
1759-1760 yılı Ramazan ayında vefat eden Kadızâde Mehmed Ârif Efendi’nin kabri Erzurum Çat yolu üzerinde bulunan ve birçok ulemanın metfun olduğu Tuzcu köyünde bulunmaktadır.
ESERLERİ
* Bahru’l-Feteva
* Kıladetü’l-Mercan
* Şerhu Ravzati’l-Cennat
* Risaletün fima yetealleku bi’l-Kur’an
* Risâletün fi ihtilâfi’l Ulema fi vukûi’l-mu’arreb fi’l-Kur’an
* Risaletü’s Selamiyye
* Risale fi’l-Vaz’
* Risâle fi’l Va’d
* Risâle-i Fethiyye
* Risâle fi fark beyne Hadis’il-İlahiye ve’l-Kudsiyye
* Risâle Mümeyyiz Mezhebi’l Maturidiyye ‘anil Mezahib’il Gayriye
* Kâşif-u Hâli’l-Mevtâ ve’l-Berzah
* Risâle fi’z Zikr
* Risâle fi Hasedi’l mezkûr fi Tarikat-ı Muhammediyye
* Risâle-i Melheme
* Risâletü’s-Sa’diyye
* Risâle fi’s Sa’âti’n Nahsiyye ve’s Sa’diyye
* Risâle fi Beyani Buyuti’s-Seb’ati’s-Seyyare
* Risâle fi Beyani Sa’âti’l Busb
